Συχνές ερωτήσεις
Μόλις έμαθα ότι έχω καρκίνο. Τι πρέπει να κάνω πριν ξεκινήσω τη θεραπεία για να μπορώ να αποκτήσω παιδιά στο μέλλον, όταν θα είμαι πλέον υγιής;
Το σημαντικότερο είναι να ενημερωθείτε για όλες τις δυνατότητες και να αποφασίσετε μαζί με το γιατρό σας την εφαρμογή της μεθόδου που ταιριάζει στην περίπτωσή σας ανάλογα με τον τύπο του καρκίνου, την οικογενειακή σας κατάσταση, την προγραμματισμένη θεραπεία και το χρόνο που έχει οριστεί από το θεράποντα γιατρό σας για την έναρξη της θεραπείας.
Πόσο πιθανή είναι η στειρότητα μετά την ολοκλήρωση της θεραπείας;
Ο κίνδυνος απώλειας της γονιμότητας ως αποτέλεσμα θεραπευτικής αγωγής της νόσου εξαρτάται από διάφορους παράγοντες, όπως από τον τύπο του καρκίνου που νοσεί η ασθενής, τη δοσολογία της ακτινοβολίας, το φαρμακευτικό σχήμα της χημειοθεραπείας, το σημείο ακτινοβόλησης, την ηλικία της ασθενούς, κ.ά.. Σε αρκετές μορφές καρκίνου για παράδειγμα, το σχήμα χημειοθεραπείας δεν επηρεάζει σημαντικά τη γονιμότητα, ενώ σε άλλες, όπου κρίνεται απαραίτητο να χρησιμοποιηθούν «ισχυρότερα» χημειοθεραπευτικά σχήματα ελλοχεύει ο κίνδυνος στειρότητας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα όσον αφορά στον παράγοντα «ηλικία», είναι ο καρκίνος στο μαστό και το λέμφωμα Hodgkin, όπου ο κίνδυνος στειρότητας από τη θεραπεία αυξάνεται στις γυναίκες ηλικίας άνω των 35 ετών και ελαττώνεται στις μικρότερες ηλικίες.
Πώς μπορεί να διατηρηθεί η γονιμότητα
Η νέα, επαναστατική μέθοδος κρυοσυντήρησης ωοθηκικών ιστών αλλά και η κρυοσυντήρηση ωαρίων, γονιμοποιημένων ή αγονιμοποίητων αποτελούν δύο μεθόδους που φαίνεται πως μπορούν να διατηρήσουν την ικανότητα για την απόκτηση παιδιών, ακόμη και στην περίπτωση όπου οι ωοθήκες έχουν χάσει τη λειτουργία τους, ως αποτέλεσμα της θεραπείας για τον καρκίνο.
Πόσος χρόνος χρειάζεται για να εφαρμοστεί η μέθοδος διατήρησης της γονιμότητας, πριν την έναρξη της θεραπείας;
Στην περίπτωση της λήψης και κρυοσυντήρησης ωαρίων απαιτείται κατά κανόνα ορμονική διέγερση, διαδικασία που διαρκεί δύο με τρεις εβδομάδες.
Η προετοιμασία για τη λήψη ιστών ωοθήκης διαρκεί 2 με 3 ημέρες, γεγονός που την καθιστά ιδιαίτερα σημαντική σε γυναίκες που επείγει η έναρξη της θεραπείας τους (χημειοθεραπεία) και δε διαθέτουν το χρόνο για την ορμονική διέγερση.
Είναι υγιή τα παιδιά που γεννιούνται μετά από χημειοθεραπεία ή ακτινοβολία;
Με βάση τα σημερινά δεδομένα δεν υπάρχει κανένας αυξημένος κίνδυνος για οποιαδήποτε γενετική διαταραχή ή υστέρηση στα παιδιά που γεννιούνται από μητέρες μετά από τη θεραπεία του καρκίνου. Ο κίνδυνος εμφάνισης αναπηρίας σε παιδιά που έχουν γεννηθεί από γονείς, οι οποίοι έχουν υποβληθεί σε θεραπεία για τον καρκίνο κυμαίνεται στο 4%, όσο δηλαδή στο γενικό πληθυσμό, ανεξάρτητα από το αν η μητέρα ή ο πατέρας έχουν λάβει χημειοθεραπεία ή ακτινοβολία. Τα ίδια ποσοστά εμφανίζονται και στην πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου στα παιδιά που έχουν γεννηθεί από ογκολογικούς ασθενείς –γονείς συγκριτικά με τα υπόλοιπα παιδιά που γεννιούνται από γονείς που δεν έχουν υποβληθεί σε οποιαδήποτε θεραπεία για τον καρκίνο.
Πώς μπορώ να τεκνοποιήσω αν δεν μπορέσω να υποβληθώ σε οποιαδήποτε μέθοδο διατήρησης γονιμότητας;
Όλα τα μέτρα διατήρησης γονιμότητας πρέπει να ληφθούν πριν τη θεραπεία. Δυστυχώς, σε αρκετές περιπτώσεις, λόγω έλλειψης ενημέρωσης ή απαιτούμενου χρόνου οι γυναίκες ξεκινούν τη θεραπεία χωρίς κάποια φροντίδα διατήρησης της γονιμότητάς τους. Εφόσον διαπιστωθεί ότι οι γυναίκες μπαίνουν σε πρόωρη εμμηνόπαυση, ο δρόμος της απόκτησης παιδιών περνάει μέσα από τη λήψη ξένων ωαρίων, τα οποία θα γονιμοποιηθούν με το σπέρμα του συντρόφου. Τα έμβρυα που θα προκύψουν θα τοποθετηθούν στη μήτρα της γυναίκας, αφού προηγηθεί θεραπεία με χάπια, ώστε το εσωτερικό της μήτρας να προετοιμαστεί για την εμφύτευση των εμβρύων. Η μέθοδος αυτή των «δανεικών ωαρίων» αποτελεί λύση και για γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας που έχουν αρκετές αποτυχημένες προσπάθειες εξωσωματικής στο ιστορικό τους ή έχουν ήδη μπει στην εμμηνόπαυση.
Πώς μπορώ να ενημερωθώ έγκυρα;
Η συνεχής εξέλιξη στο χώρο της Ογκολογίας και η αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης των γυναικών µε καρκίνο επιβάλλει τη λήψη μέτρων διατήρησης της γονιμότητας των νέων ασθενών που δεν έχουν τεκνοποιήσει. Οι μέθοδοι αυτές πρέπει να εφαρμόζονται µόνο σε κέντρα που διαθέτουν την τεχνογνωσία και συνεργάζονται µε ογκολογικές κλινικές, όπως η πρώτη στην Ελλάδα Τράπεζα Ιστών Ωοθήκης, η οποία δημιουργήθηκε στη Μονάδα Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής της Κλινικής Μητέρα.
Η ενημέρωση τόσο των γιατρών όσο και των ασθενών για τη διατήρηση γονιμότητας είναι απαραίτητη λόγω της άγνοιας και του φόβου που εκφράζει ένα μεγάλο μέρος των γιατρών που εξειδικεύονται στη διάγνωση και θεραπεία του καρκίνου, απέναντι στην επιθυμία της νέας γυναίκας και άνδρα με καρκίνο για απόκτηση παιδιών μετά το τέλος της θεραπείας. Πρέπει λοιπόν να σπάσουν οι φραγμοί και να δοθεί το μήνυμα ότι αυτοί οι νέοι άνθρωποι έχουν κάθε δικαίωμα να τεκνοποιήσουν, εφόσον η υγεία τους το επιτρέπει. Επιπλέον, είναι απαραίτητη η ενημέρωση των ειδικών, δηλαδή των γιατρών που θα κάνουν τη διάγνωση και θα κατευθύνουν τη γυναίκα στα πρώτα κρίσιμα βήματα πριν την έναρξη της θεραπείας.